Eikenhout en wijn

Wijn en eikenhout zijn nauw met elkaar verbonden…. We zijn in de wereld van de wijn gedoken en willen onze ontdekkingen graag met u delen.

Waarom rijpt men wijn op houten vaten?

Men rijpt wijn op houten vaten omdat het houtsmaken, aroma’s en structuur aan de wijn toevoegt. Het vat laat daarnaast kleine hoeveelheden zuurstof door waardoor de wijn rijpt en ontwikkelt.

Smaken, aroma’s, tannines en structuur toevoegen
Wijn neemt diverse stoffen op uit hout als het ermee in contact komt. Bijvoorbeeld zijn dit stoffen die vanille- en houtgeuren veroorzaken. Onder andere de grootte van het vat en de mate van roostering van het hout bepalen welke stoffen de wijn opneemt uit het hout. Het meest bekende houten vat is de barrique; meestal wordt daarmee een vat met een inhoud van 225 liter bedoeld. Vanouds is dit de standaardmaat voor de vaten die de wijnhandelaren in Bordeaux gebruikten.

De voordelen van eikenhout
Wijn en eikenhout zijn een goede combinatie omdat eikenhout niet poreus is en geen overdaad aan tannine en onaangename aroma’s afgeeft. Het is makkelijk te bewerken, zorgt voor stabiliteit en helderheid van de wijn én voegt complexiteit toe. Daarom is het de favoriete houtsoort in de markt op dit moment. Daarnaast is eikenhout sterk en komen er veel eikenbomen voor op het noordelijk halfrond. Maar niet al soorten wijn en eikenhout vormen een goede combinatie. Niet al het eikenhout is namelijk geschikt om wijn in te laten rijpen.

Welk eikenhout is geschikt voor het rijpen van wijn?
De condities in het bos zijn naast de soort ook belangrijk. Bijvoorbeeld de vochtigheid en temperatuur hebben invloed op de groei van het hout en de chemische samenstelling. Of een boom geschikt is hangt ook af van de leeftijd en vorm van de boom. Eikenhout moet tenminste 80 jaar oud zijn. Hoe ouder hoe beter. Ook is een rechte boom gewenst met zo min mogelijk kwasten.

Frans eikenhout; de standaard in de markt
Frankrijk bestaat voor ongeveer een kwart uit bos. Ongeveer dertig procent van de bossen bestaat uit eikenhout. Jaarlijks worden er ongeveer 500.000 Franse eikenhouten vaten gemaakt en verkocht waarvan men dertig procent naar de Verenigde Staten exporteert. In de Franse wijnindustrie is het gebruikelijk om eik uit Franse bossen te gebruiken.

Frans eikenhout geeft een subtielere smaak aan de wijn dan de Amerikaanse variant, het geeft meer karameltonen. Kortom: wijn en eikenhout uit Frankrijk vormen een uitermate succesvolle combinatie. Frans eikenhout is de standaard in de markt.

Amerikaans eikenhout; krachtig van smaak
Amerika heeft één van ’s werelds grootste voorraden eikenhouten bos. Het meeste hout komt uit de staten Kentucky, Missouri, Arkansas en Michigan.

Amerikaans eikenhout heeft over het algemeen een krachtigere smaak dan Europees eikenhout. De smaak is meer uitgesproken met veel vanille aroma’s. Het hout kan meer tannine afgeven aan de wijn. Wijn en eikenhout uit Amerika vormen een goede combinatie en de vanille aroma’s zorgen voor een smakelijk effect, echter Amerikaans eiken is niet voor iedere wijn geschikt.

Roosteren of toasten van eikenhouten vaten
Bij toasten of roosteren van eikenhouten vaten verhit men hout met vuur. Vuur gebruikt men bij het buigen van de planken om de vaten in de juiste vorm te krijgen én om extra smaken toe te voegen. Het vuur helpt bij het buigen doordat de hitte de binnenste vezels van het hout laat krimpen.

Men roostert het hout daarna nog extra omdat het de aroma’s die het hout afgeeft aan de wijn beïnvloed. Uit onderzoek is gebleken dat het roosteren een zeer belangrijke factor is bij het maken van vaten. Het beïnvloed namelijk de samenstelling van het hout en de smaak van de wijn tijdens het rijpen.

Nieuwe of gebruikte eikenhouten vaten
Het gebruik van nieuwe of gebruikte eikenhouten vaten heeft invloed op de intensiteit van de houtsmaken en de prijs van de wijn. Een nieuw eikenhouten vat geeft intense eikenhout aroma’s aan de wijn. Maar als een vat voor de tweede keer wordt gebruikt, neemt de intensiteit sterkt af. Bijvoorbeeld bij Franse eikenhouten vaten kunnen de aroma’s wel zo’n 50% afnemen. Bij de derde keer gebruiken is de afname veel minder ten opzichte van de tweede keer. Daarentegen is er een toename van de hoeveelheid ongewenste aroma’s.

Ook de tijd dat wijn in een nieuw vat zit is belangrijk. De contact tijd tussen wijn en eikenhout bepaalt mede de intensiteit van de hout aroma’s. Als een wijn té lang in een nieuw vat zit kunnen de aroma’s te intens zijn. In de praktijk rijpt wijn korte tijd op nieuwe vaten. Daarna laat men de wijn nog langer rijpen op gebruikte vaten.